Adolf Zeyzing

Alman şair ve filozof

Adolf Zeising (1810 doğumlu), Alman bir şair ve filozoftur. 1830’larda “Wolken” adlı şiir koleksiyonunu Richarda Mornings takma adıyla yayınlamıştır. 1846’da yayımlanan “Zeitgedichte” adlı şiir koleksiyonu, liberal eğilimlerinden dolayı yok edilmiştir. Zeising, 1848 hareketine katılmış ve lise öğretmenliği pozisyonunu kaybetmiştir. 1854’te “Neue Lehre von den Proportionen des menschlichen Körpers aus einem bisher unerkannt gebliebenen, die ganze Natur und Kunst durchdringenden morphologischen Grundgesetze entwickelt” (Leipzig) adlı kitabını yayınlamıştır. Bu eser, Zeising’in estetik teoriler tarihindeki yerini sağlamlaştırmıştır.

İçindekiler

1. Adolf Zeising: Alman Şair ve Filozof
2. Estetik ve Matematik Alanındaki Katkıları
3. Diğer Eserleri
4. Biyografi ve Miras

Adolf Zeising: Alman Şair ve Filozof

Adolf Zeising, Alman bir şair ve filozoftur. 1830’larda “Wolken” adlı şiir koleksiyonunu Richarda Mornings takma adıyla yayınladı. 1846’da yayımlanan “Zeitgedichte” adlı şiir koleksiyonu, liberal eğilimlerinden dolayı yok edildi. Zeising, 1848 hareketine katıldı ve lise öğretmenliği pozisyonunu kaybetti. 1854’te “Neue Lehre von den Proportionen des menschlichen Körpers aus einem bisher unerkannt gebliebenen, die ganze Natur und Kunst durchdringenden morphologischen Grundgesetze entwickelt” (Leipzig) adlı kitabını yayımladı. Bu çalışma, Zeising’in estetik teoriler tarihindeki yerini sağlamlaştırdı.

Estetik ve Matematik Alanındaki Katkıları

Zeising, kitabında orantı yasasını geliştirdi. Buna göre, bir bütün eşit olmayan parçalara ayrıldığında, estetik etki en hoş olduğunda daha küçük parça, daha büyük parçanın bütünle olan ilişkisiyle aynı oranda olmalıdır. Bu yasa, “altın oran” olarak bilinir ve antik çağlarda anlaşılmıştır. Zeising, bu yasayı insan vücudu ve bitki anatomisinden örnekler vererek açıklamıştır. Kitabı ayrıca estetik tarihine genel bir bakış sunmuştur.

Sonraki yılda Zeising, “Aesthetische Forschungen” (Frankfurt am Main, 1854) adlı estetik konusunu sistemli bir şekilde ele alan bir eser yayımladı. Bu eser, geniş kapsamıyla Fischer’ın klasik çalışmasıyla birlikte düşünülebilir. Zeising, güzellik kavramını doğal-tarihsel bir perspektiften incelemeyi ve bir fenomenin estetik olmasını sağlayan mekansal, zamansal, malzemesel ve formal koşulları açıklamayı amaçladı. Amacı, bir temsilin insan ruhunda var olan orijinal formları temsil etmesine olanak tanıyan nitelikleri belirlemekti. Zeising’in çalışmaları etkili olmuş, özellikle M. Carrère üzerinde etkili olmuştur.

Zeising’in “Kritische Monatshefte” ve “Zeitschrift für Philosophie” dergilerindeki makaleleri daha sonra “Religion und Wissenschaft, Staat und Kirche” adlı derlemede yer aldı.

Diğer Eserleri

Estetik katkılarının yanı sıra Zeising, “Kunst und Gunst” ve “Hausse und Baisse” gibi romanlar yazmıştır ancak olağanüstü yetenek göstermemiştir. Münih’te sahnelenen ancak günümüzde büyük ölçüde unutulan “Kaiserin Eudoxia” trajedisini de yazmıştır. Matematik çalışmaları matematiksel estetik üzerinde odaklanmıştır. Bir çizgi parçasının sadece aşırı ve ortalama oranla bölünerek bir kişinin gözü ve ruhu tatmin edileceği fikri üzerine hareketle, Zeising bu konsepti çeşitli nesnelerin bölünmesine uygulamıştır. Kendisine başarısını birçok özel durumda göstererek kanıtlamanın cesaretli görevini üstlenmiştir.

Yukarıda bahsedilen eserlere ek olarak Zeising, “Das Normalverhältniss der chemischen und morphologischen Proportionen” (Leipzig, 1856); “D. regulären Polyeder” (1869); “Ueber die Metamorphosen in den Verhältnissen der menschlichen Gestalt von der Geburt bis zur Vollendung des Längenwachsthums” (“XXII Band der neuen Publicationen der kaiserh leopold.-karolin. Akademie der Naturforscher”); “Ueber die Unterschiede in den Verhältnissen der Racentypen” (“Archiv für physiologische Heilkunde,” Jahrgang 1856); “Aesthetische Forschungen im Gebiete der geometrischen Formen” (“Deutsche Vierteljahrsschrift,” 31. Jahrgang, IV); “Das Pentagramm. Culturhistorische Studie” (aynı dergi, I) gibi eserler yayımlamıştır.

Biyografi ve Miras

Zeising’in biyografisi için 1876’daki “Beilage der Augsburger allgemeine Zeitung” makalesine, çalışmalarının değerlendirilmesi için ise Dr. S. Günther’in “Adolph Zeising als Mathematiker” adlı makalesine göz atılabilir.