İstván Mészáros’un Hayatı
İstván Mészáros, Macar kökenli bir ekonomist ve filozoftu. Birleşik Krallık’taki Sussex Üniversitesi’nde önemli bir profesördü. Mészáros, 1956’daki Sovyet işgalinden sonra Macaristan’ı terk etmiştir. Batı Marksizminin önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilir ve kendisini post-Marksist olarak tanımlamıştır.
Mészáros, işçi bir aileden gelmiş ve annesi tarafından yetiştirilmiştir. On iki yaşında fabrikada çalışmaya başlamıştır; işe başlama yaşı on altı olduğu için doğum tarihini sahteleştirmiştir. Bu sırada uluslararası emek sömürüsü ve erkekler ile kadınlar arasındaki ücret eşitsizliği ile ilk kez karşılaşmıştır.
Mészáros, II. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve ücretsiz eğitimin başlamasından sonra eğitimine devam edebilmiştir. Budapeşte Okulu’nun bir parçası olmuş ve Budapeşte Üniversitesi Estetik Enstitüsü’nde György Lukács’ın asistanı olarak çalışmıştır. 1954 yılında doktora tezini savunmuştur.
Mészáros’un Görüşleri ve Katkıları
Mészáros, sermaye ve kapitalizm hakkındaki baskın fikirlere alternatif bir perspektif sunar. O, çeşitli okulların temsilcileriyle olan tartışmalara katılmış ve sermayeyi kalıcı ve sürekli olamayacak içsel çelişkilerle dolu bir organik toplumsal metabolizma sistemi olarak görür. Kapitalizmin derinleşen yapısal krizini vurgular ve bu krizin kapitalin sınırlarına ulaşmasıyla ilişkilendirir.
Mészáros’a göre, sermaye spontan olarak koordine eden bir sistem değildir ve giderek zorlaştığı için kontrol gerektirir. Bu nedenle, post-kapitalist toplumlar, sermayenin bir parçası olarak görülür, tamamen aşmazlar. Bu durum, sosyalizme geçiş döneminin önemini vurgular. Ona göre, çağdaş emperyalizmi daha agresif otoriterlik biçimlerine ve genişleme eğilimlerine yöneltir.
Mészáros, eğitimin ömrümüz boyunca devam etmesi gerektiğini savunur ve modern eğitim sistemini eleştirir. Bu sistem, bireyleri sermayenin kontrolü altında yabancılaşmış bir iş hayatına hazırlar ve alternatif yolları öğretmez.