Yapay zeka ürünlerini çalıştırmak önemli ölçüde bilgisayar gücü gerektiriyor ve teknoloji dünyası bu güçten faydalanmak için yarışırken, bu modelleri destekleyecek altyapıyı inşa etme konusundaki paralel bir yarış da sürüyor. Nvidia CEO’su Jensen Huang, telefon görüşmesinde, 2020 yılına kadar yapay zeka altyapısına yapılacak harcamaların 3 trilyon ile 4 trilyon dolar arasında olacağını tahmin etti. Bu harcamaların büyük kısmı, yapay zeka şirketlerinden gelecek. Bu süreçte, enerji şebekelerine önemli baskılar yapılıyor ve endüstrinin inşa kapasitesi sınırlarını zorluyor.
Aşağıda, Meta, Oracle, Microsoft, Google ve OpenAI gibi şirketlerin en büyük yapay zeka altyapı projeleri hakkında bildiklerimizi derledik. Boom devam ettikçe bu bilgileri güncellemeye devam edeceğiz.
Microsoft’un OpenAI’ye 1 milyar dolarlık yatırımı
Bu, modern yapay zeka patlamasının başlangıcını simgeleyen bir anlaşma olarak kabul edilebilir: 2019 yılında, Microsoft, Elon Musk’la ilişkilendirilen bir kar amacı gütmeyen kuruluş olan OpenAI’ye 1 milyar dolar yatırım yaptı. Bu anlaşma, Microsoft’u OpenAI’nin tek bulut sağlayıcısı yaptı; model eğitiminin talepleri arttıkça, daha fazla yatırım nakit yerine Azure bulut kredisi şeklinde gelmeye başladı.
Bu anlaşma her iki taraf için de büyük bir kazanç oldu: Microsoft, Azure satışlarını artırma fırsatını elde etti, OpenAI ise en büyük masrafı için fazladan finansman sağladı. Takip eden yıllarda, Microsoft’un yatırımını yaklaşık 14 milyar dolara kadar arttırması, OpenAI’nin kâr amacı güden bir şirkete dönüşmesiyle birlikte büyük kazançlar sağlayacak.
İki şirket arasındaki ortaklık son zamanlarda değişti. Ocak’da, OpenAI, Microsoft’un bulutunu yalnızca kendilerine ait kullanmayı bırakacağını duyurdu. Bunun yerine Microsoft’a, gelecekteki altyapı ihtiyaçları için öncelikli teklif hakkı vereceklerini ancak Azure ihtiyaçlarını karşılayamazsa başka yollara gideceklerini belirtti. Daha yakın bir tarihte, Microsoft kendi yapay zeka ürünlerini desteklemek için başka temel modeller araştırmaya başladı, bu da AI devinden daha fazla bağımsızlık sağladı.
Oracle’ın Yükselişi
30 Haziran 2025’te Oracle, gizli bir ortakla birlikte 30 milyar dolarlık bulut hizmetleri anlaşması imzaladığını SEC’e bildirdi; bu, şirketin önceki mali yılındaki toplam bulut gelirinin üstündeydi. Daha sonra OpenAI’nin ortak olduğu ortaya çıktı ve bu, Oracle’ı OpenAI’nin Microsoft’tan sonraki bulut hizmeti ortağı haline getirdi. Tabii ki, bu gelişmelerle birlikte şirketin hisseleri de büyük bir değer kazandı.
Birkaç ay sonra, 10 Eylül’de Oracle, 2027’de başlayacak olan 300 milyar dolarlık bir hesap gücü anlaşması açıkladı. Oracle’ın hisseleri daha da yükseldi ve kurucu Larry Ellison, bir süreliğine dünyanın en zengin adamı oldu. Anlaşmanın ölçeği dikkat çekici: OpenAI, 300 milyar doları nasıl harcayacak? Bu rakamın, her iki şirketin de büyük bir büyüme hedeflediğine dair kuvvetli bir inanç içerdiği aşikar.
Yarının Hiperskal Veritabanlarını İnşa Etmek
Örneğin, Meta gibi daha önce oluşturulmuş önemli altyapılara sahip şirketler için işler daha karmaşık; ancak bir o kadar da pahalı. Mark Zuckerberg, Meta’nın 2028 yılına kadar ABD altyapısına 600 milyar dolar harcama planladığını belirtti. 2025’in ilk altı ayında şirket, önceki yıla göre 30 milyar dolarlık bir artış gerçekleştirerek, yapay zeka hedeflerinin büyümesinden etkilendi.
Bu harcamaların bir kısmı büyük bulut kontratlarına yöneliyor, örneğin, $10 milyar tutarında bir Google Cloud anlaşması, fakat daha fazla kaynak, iki devasa yeni veri merkezi inşaatına yönlendiriliyor.
Louisiana’daki yeni 2,250 dönümlük bir sahada inşa edilecek Hyperion adlı tesisin maliyeti 10 milyar dolar olacak ve 5 gigavatlık bir işlem gücü sağlayacak. Bu alan, artan enerji talebini karşılamak için yerel bir nükleer santralle bir anlaşma içeriyor. Ohio’da, Prometheus adındaki daha küçük bir tesisin ise 2026’da devreye girmesi bekleniyor ve bu tesis doğalgazla beslenecek.
Tüm bu yapılandırmalar, sadece enerji tasarrufuna değil, aynı zamanda çevresel açıdan da önemli sorunlara neden oluyor. Örneğin, Elon Musk’ın xAI, Memphis, Tennessee’de kendi hibrit veri merkezi ve enerji üretim tesisini inşa etti. Fakat bu tesis, temiz hava yasalarını ihlal eden emisyonlarıyla bölgedeki en büyük kirleticilerden biri haline geldi.
Stargate Projesi
Başkan Trump, ikinci yemin töreninin üzerinden iki gün sonra, bir ortak girişim olan SoftBank, OpenAI ve Oracle’ın ABD’de yapay zeka altyapısı inşa etmek için 500 milyar dolarlık bir proje başlatılacağını duyurdu. Stargate adı verilen bu proje, 1994 yapımı bir filmden esinlenmiştir ve tarihin en büyük yapay zeka altyapı projesi olarak büyük bir heyecanla karşılandı. Sam Altman, projeye yönelik umutlarını belirtirken, “Bence bu dönemin en önemli projesi olmalı” dedi.
Geniş hatlarıyla, SoftBank’ın finansmanı sağladığı, Oracle’ın projeyi inşa edeceği ve OpenAI’nin bilgi vereceği planlama süreci öngörülüyordu. Trump ise tüm inşaat süreci üzerindeki düzenleyici engelleri ortadan kaldırma sözü verdi. Ancak baştan beri, projeye yönelik bazı kuşkular vardı; Elon Musk gibi iş rakipleri, projenin maddi kaynaklarının yetersiz olduğunu öne sürdü.
Son dönemde proje momentum kaybetti. Bloomberg, Başkan Trump ve ortakların tam olarak bir görüş birliğine ulaşamadığını bildirdi. Ancak, proje ilerlemeye devam etti ve Teksas, Abilene’de sekiz veri merkezi inşaatı sürüyor. Son binanın inşaatının ise 2026 sonunda tamamlanması planlanıyor.
Bu makale ilk olarak 22 Eylül’de yayınlanmıştır.
