Ihil Shraybman
Beserabyalı Yahudi yazar. Yiddiş dilinde eserler vermiştir.
Doğum Tarihi:12.03.1913
Ülke:
Moldova
İçindekiler:
- Çocukluk ve Eğitim
- Edebi Başlangıçlar
- Romanya’daki Kariyeri
- Besarabya’ya Dönüş
- Sovyetler Birliği’nde Çalışması
- “Sovyetish Heymland” Dönemi
- Uluslararası Tanınma
- Edebi Tarzı ve Ödülleri
- Mirası ve Etkisi
Çocukluk ve Eğitim
Ihil Shraybman, Moldova’daki Vadu-Rashkov kasabasında doğmuştur. Tenekeci bir babanın oğlu olan Shraybman, çocukluğunda Rashkov’daki bir heder ve devlet okulunda eğitim almıştır. Genç yaşta Capresht’te ünlü hazzan Reb Dudale Zilberman’ın korosunda şarkı söylemiş, bu deneyimi sonradan “Rashkov Hikayeleri” adlı eserinde canlı bir şekilde anlatmıştır.
Edebi Başlangıçlar
1930 yılında Chernivtsi İbranice öğretmenleri seminerine katılan Shraybman, Leyzer Podryadchik, Berl Royzen, Ershl Tselman ve Meir Haratz gibi diğer edebi figürlerle tanışmıştır. Bu dönemde yeraltı prokomünist hareketi “Schoolarul Roshu” (Kızıl Öğrenci) ve yerel edebi sahnede aktif olmuştur. Chernivtsi deneyimi, “On Yedi Yaşındakiler” adlı romanını ilham almıştır.
Romanya’daki Kariyeri
1930’ların ortalarında Shraybman, Bükreş’e taşınmış ve Vacaresti Yahudi mahallesinde ünlü tiyatro-revue yönetmeni Yankl Shternberg’in yanında souffleur olarak çalışmıştır. Bu dönemini anlattığı “Yedi Yıl ve Yedi Ay” adlı anı-romanı ile yazar olarak ilk kez 1936 yılında New York merkezli Yiddiş dergisi “Signal”de kısa hikayelerle tanışmıştır.
Besarabya’ya Dönüş
1940 yılında Sovyetler Birliği tarafından Besarabya’ya ilhak edildikten sonra Shraybman, Kişinev’e yerleşmiş ve profesyonel yazar olmuştur. Eserleri Kiev merkezli Yiddiş dergisi “Shtern”de yayımlanmıştır. II. Dünya Savaşı sırasında Özbekistan’a tahliye edilmiş ve Moskova merkezli Yahudi Anti-Faşist Komitesi’nin resmi organı olan Yiddiş gazetesi “Einkayt”da işbirliği yapmıştır.
Sovyetler Birliği’nde Çalışması
1945 yılında Kişinev’e döndükten sonra Shraybman, Peretz Markish tarafından düzenlenen bir onur akşamı için Moskova’ya davet edilmiştir. Bu davet, eserlerinin SSCB’de yayımlanmasına yol açmış ve “Üç Yaz” (1946) adlı hikaye koleksiyonunun yayımlanmasını sağlamıştır. Ancak Sovyetler Birliği’nde Yahudi yayıncılığının baskı altına alınmasıyla Shraybman’ın hikayeleri Moldovalı ve Polonyalı gazetelerde yalnızca ara sıra yayımlanmıştır.
“Sovyetish Heymland” Dönemi
1961 yılından itibaren Shraybman, “Sovyetish Heymland” (Sovyet Vatanı) adlı Yiddiş dergisine düzenli katkıda bulunmuş, derginin editöryel kuruluna katılmış ve en verimli yazarlarından biri olmuştur. Eserleri Moldova’da “Codry,” “Nistru,” “Gorizont” ve “Basarabia” gibi yerel dergilerde Moldavca’ya çevrilip yayımlanmıştır.
Uluslararası Tanınma
1990’larda Shraybman’ın eserleri dünya çapındaki pek çok Yiddiş ve İbranice yayında yer almıştır. Isaac Babel, Liviu Rebreanu ve çağdaş Moldovalı yazarların eserlerini Yiddişe çevirmiştir.
Edebi Tarzı ve Ödülleri
Zarif edebi tarzıyla tanınan Shraybman, zamanının en önemli Yiddiş yazarlarından biri olarak kabul edilir. Yiddiş edebiyatına katkılarından dolayı Zalmen Reizen Ödülü (New York, 1998), Rivke Fishman-Shnaydeman Ödülü (İsveç, 1997) ve İsrailli Gersh Segal ve Jacob Fichman Ödülleri’ni (1998 ve 2003) almıştır.
Mirası ve Etkisi
Genç yazarlar arasında Boris Sandler ve Moyshe Lemster gibi isimleri yetiştiren Shraybman, Sovyet Yiddiş edebiyatı ve Besarabyalı Yiddiş edebiyatı geleneğini temsil eden iki zengin edebi geleneğin sona ermesine sebep olmuştur. Eserleri, 20. yüzyılda Yiddiş kültürünün canlılığının bir kanıtı olarak bugün hala incelenmekte ve takdir edilmektedir.
