Nəcəf-bəy Vəzirov Haqqında
Nəcəf-bəy Vəzirov, Azərbaycanlı dramaturq, publisist və teatral xadim idi. O, Azərbaycan teatrının banisi olmuşdur. Vəzirov 1854-cü ildə Azərbaycanın Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. O məktəbdə təhsil almış və Bakıda yeganə riyazi gymnasiumda təhsilini davam etdirmişdir. Burada, özü də bu gymnasiumda dərs verən Gasanbek Zərdabi ilə tanış olmuşdur. Zərdabi, tələbəsini teatr sahəsində maraqlandırdı və M.F. Axundovun “Hacı Qarə” komediyasının insidentləşdirilməsində onu iştirak etdirmişdir. Təhsil ili ilə, Vəzirov, ədəbi yaradıcılıqa marağı olduğunu göstərərək, mövzulara müsinələr vermişdir. Moskvaya gəlib, İncəlləmə toxumu işləmək üçün müəyyən bir müddət Dilijanda yaşamışdır. Lakin, Petrovsko-Razumovski Tərbiyə Akademiyasının azadığı tələbələrin etikasızlığı və inqilabi məntiqlərinə görə, tögrüləmə nümayiş etdirilməsi səbəbiylə bu vəzifədən azad edilmişdir. Bakıya gəldikdə Vəzirov, advokatlıq imtahanını keçmiş və şəhər məhkəməsində məsləhətçi kimi işə başlamışdır. Burada, zəruriyyə və mənfiyyətlərin bürokratiya, sosial və içişlərin münaqişələri ilə ümumilim təşkilatının qarşısını almaq və buna görə də o, dramaturq və publisist olaraq təcrübəsini zənginləşdirən bir işgüzar olmuşdur. Nəcəf-bəy Vəzirov 1926-cı ildə Çuxuryurddakı vəfat edib, Bakıda dəfn edilmişdir. Vəzirov, Azərbaycan dəmirxançıları, imparatorlar və burjuvaziyə həyat və ənətkərlərin 19-cu əsrdə və əvvəllərində həyatı və adətlərini realistic olaraq təsvir edən 15-dən çox dram yaradıcı hədisəsinin avtorudur.
Dramatik Əsərləri
Vəzirovun 1873-cü ildə yazdığı komediyalarında (“Mən sənə et qoy, mənə sümük” və “Daxili Tərbiyənin şəkli”) yaşlı məktəb və ata-kor mətbuatlarını kəskin təhqir etmişdir. 1874-cü ildəki “Bədbəxt” oyununda Azərbaycan qadınlarının gücsüz vəziyyətini göstərmiş və geri qalmışlıq və durğunluğa, xalqın aydınlanmasına qarşı savaş çağırışlarını etmişdir. İbtidai oyunları zamanı, Vəzirov Azərbaycanlıların geri həyat tərzi ilə hücum etmiş və mədəniyyətsizliyə və insan dəyərini aşağılamağa qarşı çıxış etmişdir. 1890 və 1905-ci illər arasında yazdığı oyunlar daha derin sosial mənas alır.
Azərbaycan dramaturgiyasında ilk qəhrəman olan zəngin bir gəlir spekulyasiyasından əsaslanma və ucalma gəlirinə nail olan sahibkarın təsvirini etmişdir. Drama janrında Vəzirovun yazdığı “Fəhəddinin Bədbəxliyi” (1896) adlı oyununda, feodal düzəni protest etmiş gənclib nobelmayster bir obraz və yaradıaraq patriarxal həyat şeklini dəyişməyə, mədəniyyəti yaymağa çalışmışdır. Əsərlərində gündəlik həyatın sadəcəliyi, karakter təsviriylə zənginləyişi və xalqın dilinin zənginliyi qeyd olunub. Əsərləri aid olduğu günəşlərin yaşam şəraitini və tödülmələrini dast edirdi. Vəzirov, dərin gecənlik, obraz bərpaçılığı və kapitl kənd bağçılarının kazancını öyrənən həyulacmulohu mənbəsi olan Azərbaycanlı ıdmanlara və kapitalist sahibkarlara qarşı mübarizə sətti. Rus ədəbiyyatı, xüsusilə A.N. Ostrovskinin dramaturgiyası, Vəzirovun ənənəvi özəyidir və iplikle üzeri yakın çəkməməsi hər cürdümdər onun işini nümayiş etiridir.
