Rihard Avenarius: İdealist Bir Felsefeci ve Empiriokritisizm’in Kurucularından Birisi
Rihard Avenarius Kimdir?
Rihard Avenarius, İsviçreli bir filozof ve empiriokritisizmin kurucularından biridir. 1876 yılında Wilhelm Wundt ile birlikte Almanya’da “Bilimsel Felsefe Dergisi”ni kurmuştur. 1877’den 1896’ya kadar Zürih Üniversitesi’nde “tümevarım felsefesi” dersleri vermiştir. Avenarius, felsefenin, pozitivist doğa bilimleri gibi titiz bir bilim olarak geliştirilmesi gerektiğine inanmıştır.
Felsefi Yaklaşımı
Avenarius, kendi felsefi pozisyonunu “empiriokritisizm” olarak adlandırmıştır. Bu pozisyon, iddia edilen tüm doğruları eleştirel bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır. Avenarius, felsefenin katı bir şekilde bilimsel prensiplere uyması gerektiğini düşünmüştür. Ona göre, çevremizin herhangi bir alanı doğrulanmaya tabidir ve doğrulandığında deneyimimizin bir parçası olarak kabul edilir.
Empiriokritisizm İlkesi
Avenarius, “empiriokritik koordinasyon” doktrinini geliştirmiştir. Bu doktrin, yeni bilimsel gerçeklik görüntüleri, teorik açıklamalar, idealler ve normlar için felsefi bir temel sağlamayı amaçlamaktadır. Avenarius, fiziksel ve zihinsel arasındaki ikiliği aşmayı ve doğa bilimleri ile beşer bilimleri arasındaki uçurumu kapatmayı hedeflemiştir.
Algı ve Uyum
Avenarius’a göre, fiziksel ve zihinsel arasındaki ayrım temeldir. Algıyı bir adaptif biyolojik süreç olarak yorumlamıştır. Avenarius, “düşünce ekonomisi” prensibini, uygun teorik açıklamaların temeli olarak görmüştür. Kendine özgü felsefi tarzı ve ağır diline rağmen, Avenarius’un empiriokritisizme katkıları felsefi düşünce üzerinde kalıcı bir etkiye sahiptir.
Miras ve Eleştiriler
Avenarius’un “empiriokritik koordinasyon” doktrini o dönemin doğa bilimlerinin teorik temeli olarak kabul edilmemiştir. Ancak fikirleri ve empiriokritisizme katkıları felsefi düşünceyi etkilemeye devam etmektedir.
