Vasyl Stus’un Hayatı
Vasyl Stus, Ukraynalı bir şair, insan hakları aktivisti ve siyasi tutsaktı. 8 Ocak 1938’de Vinnytsia bölgesindeki Rakhovka köyünde doğdu. Ailesi kolektivizasyon sonucu yoksulluğa düşmüş bir köylü ailesiydi ve sonunda Donetsk bölgesine taşındılar.
Lise yıllarında Stus, demiryolunda yarı zamanlı olarak çalışmış ve SSCB’de yasaklı Ukrayna edebiyatıyla tanışmıştı. 1954 yılında okulu bitirdikten sonra Donetsk Devlet Pedagoji Üniversitesi’nde tarih ve filoloji fakültesine girdi ve edebiyat atölyesinde T. Dukhovna rehberliğinde çalıştı. Daha sonra bir köy okulunda Ukrayna dili ve edebiyatı öğretmeni olarak çalıştı.
1963 yılında, Kiev’deki Taras Shevchenko Edebiyat Enstitüsü’nde yüksek lisans öğrencisi oldu. “Kruşçev Dönemi” olarak adlandırılan dönem, Stus için yeni bir başlangıç noktası oldu ve aktif yaratıcı ve politik faaliyetlerine başladı. Ivan Svitlichny’nin tutuklanmasına karşı protestolara katıldı ve sanatçı ve muhalif Alla Horska’nın KGB tarafından öldürüldüğünü kamuoyuna duyurdu. Sonuç olarak, Stus yüksek lisans programından atıldı ve geçici iş aramak zorunda kaldı.
Vasyl Stus’un Mirası
1989’da Vasyl Stus’un kalıntıları törenle Ukrayna’ya transfer edildi ve Kiev’de gömüldü. 26 Kasım 2005’te Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko, “dirençli ruhu, Ukrayna ve ulusal İdeoloji için fedakar hizmeti, yüksek insanlık idealleri” nedeniyle Vasyl Stus’a Ukrayna Kahramanı unvanını verdi.
Vasyl Stus birçok şiir ve eleştirel makalenin yazarıydı. Kipling, Goethe ve Rilke’nin eserlerini Ukraynaca’ya çevirdi. 1985 yılında hapisteyken Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterildi, ancak ödülün verilmesi düşünülmeden önce öldü. 1993 yılında postum olarak Devlet Şevçenko Ödülü’ne layık görüldü.
