Paul Valéry Hakkında
Paul Valéry (1871-1945) Fransız bir şair, denemeci ve eleştirmendir. Valéry, geleneksel içerik, ilişki ve değerlerden bağımsız olarak “matematiksel olarak saf” şiirler yaratmayı amaçlamıştır. 30 Ekim 1871’de Fransa’nın Akdeniz kıyısındaki Sète şehrinde doğmuştur. Babası Korsikalı, annesi ise eski bir Ceneviz ailesindendir.
Erken Kariyer ve Edebi Çevreler
Pierre Louÿs adlı arkadaşının tavsiyesi üzerine, Valéry, Montpellier Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisiyken sembolist tarzda denemeler ve şiirler yayınlamaya başlamıştır. Paris’e taşındıktan sonra, 1895-1900 yılları arasında Savaş Bakanlığı’nda memur olarak çalışmış ve daha sonra Gavas ajansının direktörü Édouard Lebey’in özel sekreteri olmuştur. Bu dönemde Stéphane Mallarmé’nin düzenlediği edebi toplantılara düzenli olarak katılan Valéry, en önemli eleştirel eserlerinden biri olan “Leonardo da Vinci’nin Yöntemine Giriş”i (1895) üzerinde çalışmıştır. 1897’de, Almanya’nın Avrupa’daki etkisinin artışının nedenlerini analiz ettiği “Bir Yöntemsel Fethiye” adlı denemesini yayınlamıştır.
Dönüm Noktası ve Şiire Geri Dönüş
1892’de bir zihinsel kriz geçiren Valéry, doğasını açıklamadığı bu kriz sonrasında edebi yaşamdan uzaklaşıp matematik çalışmalarına yönelmiştir. Ancak ancak 1917 yılında “Genç Parc” (La Jeune Parque) adlı şiirin yayınlanmasıyla tekrar şiire dönmüştür. Bu şiir, ruhun kendi farkındalığına ve duyumsal yaşama uyanışını aktaran bir tür monolog düşüncedir. Başlangıçta elli satırdan fazla olması düşünülmeyen şiir, son halinde yaklaşık beş yüz satırdan oluşmaktadır.
Düşünceler ve İzlenimler
Valéry’nin günlük olarak kaydettiği düşünceler ile izlenimler, kendine koyduğu bir kural doğrultusunda birçok yıl boyunca birikmiş ve 1957-1961 yılları arasında “Defterler” (Les Cahiers) adıyla 29 ciltlik fasikül edisyonları olarak yayınlanmıştır.
Son Yıllar ve Miras
1925 yılında Fransız Akademisi’ne seçilen Valéry, mütevazı bir geliri olmasına rağmen, Lebey’in 1922’deki ölümüyle sekreterlik görevini kaybettikten sonra edebi kazançlar ve halka açık konferanslar ihtiyacı hissetmiştir. Valéry çeşitli yazarların eserlerinin önsözlerini yazmış, bestelenmiş eserler (örneğin “Sabit Fikir” diyalogu – L’Idée fixe) ve Poe’nun eserlere ilhamın rolünü reddeden bir “yapısalcı” şiir teorisi geliştirdiği denemeler yayınlamıştır.
Valéry’nin diğer önemli eserleri arasında Sokratça diyaloglar “Eupalinos, ya da Mimar” (1924) ve “Ruh ve Dans” (1924); şiir koleksiyonu “Büyücülük, ya da Şiirler” (1922); ve tuhaf, fantezi bir karakter olan Monsieur Teste’ye adanmış serbest çağrışımlar serisi (Monsieur Teste, tamamen 1946’da yayınlanmıştır) bulunmaktadır.
Valéry’nin eserlerinde, “saf ben”i (le moi pur) arama teması, biyolojik değişimlere ve çürümeye tabi olan her şeyden kademeli olarak kendini özgürleştirme yolunu içerir. Valéry, 20 Temmuz 1945’te Paris’te vefat etmiştir.
