Ilya Prigozhin Belçikalı fizikçi ve fizikokimyacı. Doğum Tarihi: 25.01.1917 Ülke: Belçika

İlya Prigogine’nin Hayatı

İlya Prigogine, Belçikalı bir fizikçi ve fizikokimyacıydı. Kimya mühendislerinin bir ailesine doğan Prigogine, kendi alanında tanınmış bir bilim insanı haline geldi. 1921’de Prigogine ve ailesi Rusya’yı terk ederek önce Almanya’ya sonra da Belçika’ya yerleştiler.

Prigogine ilkokul ve ortaokul eğitimini Berlin ve Brüksel’deki okullarda aldı. Serbest Brüksel Üniversitesi’nde eğitim gördü ve üniversite eğitimini tamamladı. 1942’de mezun olduktan sonra aynı üniversitede çalışmaya başladı ve 1945’te doktora tezini savundu. 1947’de profesör oldu.

Prigogine’nin kariyerinde en etkili figürlerden biri profesör Théophile de Donder’dir. De Donder, Brüksel Termodinamik Okulu’nun kurucusu ve geri dönüşü olmayan dengesiz sistemler teorisinin yaratıcılarından biriydi. De Donder rehberliğinde, Prigogine açık sistemlerin termodinamiği konusunda büyük bir ilgi geliştirdi. Prigogine, geri dönüşü olmayan süreçlerin fenomenolojik teorisi ve doğrusal olmayan geri dönüşsüz süreçlerin termodinamik konusunda önemli katkılarda bulundu.

1947’de, Prigogine entropi üretimi ve entropi akışı kavramını tanıttı. İkinci termodinamiğin yerel formülasyonunu ve yerel denge ilkesini önerdi. Prigogine, termodinamik sistemde durma durumunda entropi üretim hızının minimize edildiğini gösterdi (Prigogine teoremi) ve açık sistemlerde geri dönüşü olmayan süreçler için entropi üretiminin minimuma doğru ilerlediğini gösterdi (Prigogine kriteri).

Denge dışı sistemlerin davranışını açıklamak için Prigogine, yığılmalı yapıların teorisini formüle etti. Prigogine, dengesizliğin düzen kaynağı olabileceğine inandı ve zamana bağlı doğrusal olmayan fonksiyonlarla bir matematik model kullanarak yığılmalı yapıları tanımladı. Bu fonksiyonlar, bir sistemin çevresi ile madde ve enerji alışverişi yapma yeteneğini ve kendiliğinden dengeye gelme kabiliyetini karakterize etti. Prigogine’in fikirleri, kimyada ve biyolojide salınımlı kimyasal reaksiyonları (örneğin Belousov-Zhabotinsky reaksiyonu) ve embriyonik gelişimi açıklamak için kullanıldı.

1962’den itibaren Prigogine, Brüksel’deki Uluslararası Fizik ve Kimya Enstitüsü’nün direktörlüğünü yaptı. 1967’de Teksas Üniversitesi, Austin’deki Merkezi Denge Dışı İstatistiksel Mekanik ve Termodinamik Enstitüsü’nün direktörü olarak atandı. Hem Brüksel’de hem de Austin’de çalışmalarına devam etti.

Çığır açan katkıları nedeniyle Prigogine, 1977’de Kimya Nobel Ödülü’ne layık görüldü: “Geri dönüşü olmayan süreçlerin termodinamiği üzerine çalışmaları ve özellikle yığılmalı yapı teorisinin formülasyonu için.” Nobel Ödülü’nün yanı sıra Prigogine, Solve Ödülü (1965), Arrhenius Madalyası (1969) ve Rumford Madalyası (1976) gibi çeşitli ödüller aldı.